Kiểm thử xâm nhập mạng (Network Penetration Testing – Pentest) là một quy trình thiết yếu để đánh giá và củng cố tình trạng an ninh của hạ tầng mạng doanh nghiệp. Tuy nhiên, ngay cả khi đã thực hiện pentest định kỳ, nhiều đội ngũ IT vẫn vô tình bỏ qua hoặc đánh giá thấp mức độ nghiêm trọng của một số phát hiện. Bài viết này sẽ tập trung vào 10 lỗi pentest mạng bị bỏ qua thường gặp nhất, những rủi ro tiềm ẩn và tại sao việc khắc phục chúng lại vô cùng quan trọng.
Việc xem nhẹ các phát hiện này có thể tạo ra những lỗ hổng chết người, mời gọi kẻ tấn công khai thác và gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho hoạt động kinh doanh, dữ liệu và uy tín của tổ chức. Dưới đây là danh sách các vấn đề cần được ưu tiên xử lý.
10 Lỗi Pentest Mạng Nghiêm Trọng IT Thường Bỏ Qua
1. Mật khẩu yếu hoặc mặc định
Nghe có vẻ cơ bản, nhưng mật khẩu yếu (như “123456”, “password”) hoặc thông tin đăng nhập mặc định trên các thiết bị (router, switch, máy in, camera IP) vẫn là một trong những phát hiện phổ biến nhất. Đội ngũ IT có thể bỏ qua vì cho rằng thiết bị đó không quan trọng hoặc nằm trong vùng mạng “an toàn”. Tuy nhiên, một thiết bị bị xâm nhập có thể trở thành bàn đạp để kẻ tấn công di chuyển sâu hơn vào hệ thống.
2. Hệ thống chưa được vá lỗi (Unpatched Systems)
Việc chậm trễ hoặc bỏ qua việc vá các lỗ hổng đã biết (CVEs) trên hệ điều hành, phần mềm hoặc firmware là cực kỳ nguy hiểm. Nhiều đội IT vật lộn với việc quản lý bản vá do lo ngại về tính tương thích hoặc gián đoạn dịch vụ. Tuy nhiên, các lỗ hổng chưa được vá là mục tiêu hàng đầu của các cuộc tấn công tự động và có chủ đích. Đây là một trong những lỗi pentest mạng bị bỏ qua phổ biến nhất do sự phức tạp trong quản lý bản vá.
3. Cấu hình sai Firewall và Access Control Lists (ACLs)
Các quy tắc firewall quá lỏng lẻo (“allow any any”), ACL không được cập nhật hoặc cấu hình sai có thể vô tình cho phép truy cập không mong muốn vào các tài nguyên mạng nhạy cảm. Đôi khi, các quy tắc tạm thời được tạo ra để khắc phục sự cố nhưng không bao giờ bị xóa bỏ, dần dần làm suy yếu vành đai bảo mật.
[Gợi ý: Chèn ảnh minh họa về cấu hình Firewall sai tại đây]
4. Thiếu Phân Đoạn Mạng (Lack of Network Segmentation)
Một mạng phẳng (flat network), nơi mọi thiết bị đều có thể giao tiếp với nhau, làm tăng đáng kể bề mặt tấn công và cho phép kẻ xâm nhập di chuyển ngang dễ dàng sau khi đã xâm nhập được vào một điểm. Việc không phân đoạn mạng (ví dụ: tách biệt mạng người dùng, máy chủ, IoT, khách) thường bị bỏ qua do chi phí hoặc độ phức tạp kỹ thuật, nhưng đây là một biện pháp kiểm soát an ninh nền tảng.
5. Quyền truy cập người dùng quá mức
Nguyên tắc Đặc quyền Tối thiểu (Principle of Least Privilege) thường không được tuân thủ nghiêm ngặt. Người dùng, đặc biệt là quản trị viên hệ thống hoặc tài khoản dịch vụ, thường có nhiều quyền hơn mức cần thiết để thực hiện công việc. Điều này có nghĩa là nếu một tài khoản bị xâm phạm, thiệt hại sẽ lan rộng hơn nhiều. Việc rà soát và thu hồi quyền định kỳ thường bị xem nhẹ.
6. Sử dụng giao thức mạng không an toàn
Việc vẫn cho phép sử dụng các giao thức cũ, không mã hóa như Telnet, FTP, SNMPv1/v2c, hoặc các phiên bản SMB cũ bên trong mạng nội bộ là một rủi ro lớn. Kẻ tấn công có thể dễ dàng nghe lén (sniffing) lưu lượng mạng để đánh cắp thông tin đăng nhập hoặc dữ liệu nhạy cảm. Việc loại bỏ chúng đôi khi gặp khó khăn do các ứng dụng hoặc thiết bị cũ yêu cầu.
7. Lộ lọt dữ liệu nhạy cảm nội bộ
Pentester thường phát hiện ra dữ liệu nhạy cảm (thông tin khách hàng, mã nguồn, mật khẩu, khóa API) được lưu trữ không an toàn trên các ổ đĩa chia sẻ mạng (network shares), cơ sở dữ liệu cấu hình sai hoặc trong các kho lưu trữ mã nguồn. Những lỗi pentest mạng bị bỏ qua này đôi khi không được ưu tiên vì dữ liệu nằm “bên trong” mạng, nhưng chúng lại là mỏ vàng cho kẻ tấn công đã xâm nhập được vào nội bộ.
- Kiểm tra quyền truy cập trên các thư mục chia sẻ.
- Rà soát cấu hình cơ sở dữ liệu.
- Sử dụng công cụ quét dữ liệu nhạy cảm.
8. Giám sát và ghi Log kém (Poor Logging and Monitoring)
Việc không ghi log đầy đủ các sự kiện hệ thống và mạng quan trọng, hoặc không có hệ thống giám sát tập trung (như SIEM) để phân tích các log đó, khiến việc phát hiện và ứng phó với các cuộc tấn công trở nên cực kỳ khó khăn. Phát hiện này thường bị đánh giá thấp vì nó không phải là một lỗ hổng trực tiếp, nhưng nó làm suy yếu khả năng phòng thủ và phục hồi.
9. Lỗ hổng trên thiết bị IoT/OT
Sự bùng nổ của các thiết bị Internet of Things (IoT) và Operational Technology (OT) trong mạng doanh nghiệp mang đến những thách thức an ninh mới. Các thiết bị này thường có khả năng bảo mật kém, khó vá lỗi và ít được giám sát. Các lỗ hổng trên thiết bị IoT/OT thường bị bỏ qua do thiếu kiến thức chuyên môn hoặc chúng được coi là nằm ngoài phạm vi quản lý của IT truyền thống.
10. Bỏ qua các phát hiện “Thông tin” (Informational Findings)
Các báo cáo pentest thường phân loại phát hiện theo mức độ nghiêm trọng (Critical, High, Medium, Low, Informational). Nhiều đội IT chỉ tập trung khắc phục các lỗi từ Medium trở lên và bỏ qua các lỗi “Low” hoặc “Informational”. Tuy nhiên, những thông tin này (ví dụ: phiên bản phần mềm bị lộ, banner dịch vụ, cấu hình không tối ưu) có thể được kẻ tấn công sử dụng trong giai đoạn thu thập thông tin để lên kế hoạch cho các cuộc tấn công tinh vi hơn.
Kết luận
Kiểm thử xâm nhập mạng chỉ thực sự hiệu quả khi các phát hiện được xem xét nghiêm túc và khắc phục triệt để. Việc bỏ qua ngay cả những lỗi tưởng chừng nhỏ nhặt có thể dẫn đến hậu quả khôn lường. Đội ngũ IT cần phối hợp chặt chẽ với đơn vị pentest, hiểu rõ bối cảnh và rủi ro của từng phát hiện, đồng thời xây dựng kế hoạch khắc phục ưu tiên và toàn diện. Đừng để những lỗi pentest mạng bị bỏ qua trở thành điểm yếu chí mạng trong hệ thống phòng thủ an ninh mạng của bạn.
Để tìm hiểu sâu hơn về các phương pháp kiểm thử và vá lỗi, bạn có thể tham khảo tài liệu từ các tổ chức uy tín như OWASP Top 10 hoặc các hướng dẫn từ SANS Institute.
Xem thêm bài viết liên quan về tầm quan trọng của pentest định kỳ tại đây: Tại sao doanh nghiệp cần pentest định kỳ?
